Fen Bilimleri Okulları Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Birimi'nin hazırladığı bu yazıda, çocuklarda özgüven gelişimiyle ilgili bilgilendirmeler, okul öncesi dönemde anne babaların çocuğu özgüvenli yetiştirmek için neler yapabileceklerine yönelik önerilerin yanı sıra çocuklarımızın özgüvenli bireyler olmalarına fırsat vermek için birçok öneri de bulunmaktadır.

Okul Öncesi Dönemde Çocuklara Özgüven Kazandırma

Özgüvenin sevilebilir olma duygusu ve yeterli olma duygusu olmak üzere iki boyutu vardır. Kısaca, bireyin kendisiyle barışık olması olarak tanımlanabilir. Çocuğa özgüven kazandırma, çocuğun öğrenme, sevme ve yaratıcı olma yeteneğini güçlendirmektedir. 0-6 yaş arası çocuk gelişiminin hızla yönlendiği kritik yıllardır. Bu erken gelişim yıllarında temeli atılan beden gelişimi, psiko-sosyal gelişim ve kişilik yapısının ileri yaşlarda yön değiştirmekten çok aynı yönde gelişme ihtimali daha yüksektir. Özgüven gelişimi de çocuğun doğumundan itibaren başlar. O halde kendini seven, kendini tanıyan, kendine açık hedefler koyabilen, olumlu düşünebilen, iletişim becerisi yüksek, kendini ifade edebilen, duygularını denetleyebilen özgüven sahibi çocuklar yetiştirmek için neler yapabiliriz sorusuna yanıt aramalıyız.

Anne babalar çocuğu özgüvenli yetiştirmek için neler yapabilir ?

Her anne-babanın ortak isteği "kendine güvenen'' çocuklar yetiştirmektir. Gerçekten çocuğun sağlıklı gelişimi için "özgüven" ilk sıralarda gelir. Çocuğun özgüvenini geliştirmek, korumak ve artmasını sağlamak çocuk yetiştirme becerilerinin başında gelir; çünkü yeterince gelişmiş özgüven duygusu, hem öğrenme yetisini, hem sosyal ilişkilerde başarıyı, hem de gelişim düzeylerini etkileyen önemli bir duygudur.

Özgüven, bir insanın tavırlarını, duygularını ve kişisel özelliklerini; yetenek, beceri, görünüm ve toplumsal kabul edilirliğini nasıl değerlendirdiği ve ne dereceye kadar kabul edip onayladığıyla ilgilidir. Örneğin bir çocuğun becerileri sahip olmak istedikleriyle örtüşmüyorsa, kendisini yetersiz hissedebilir ve bu durum onun özgüven duygusunun düşük olmasına yol açabileceği gibi, ders başarısını ve toplumsal ilişkilerini de olumsuz yönde etkileyebilir. Özgüveni düşük çocuklar, sosyal ortamlarda utanç verici bir duruma düşmekten veya yargılanmaktan çok korktukları için sosyal ortamlara girmekten kaçınabilirler. Çekingen, utangaç bir yapıya sahip oldukları için böyle durumlarda başka insanlar arasında nasıl davranmaları gerektiği konusunda da zorlanırlar.

Özgüven sahibi çocuklar yetiştirmek için neler yapabiliriz?

Çocuklarınızı yaptıkları şeyler yüzünden değil, kendileri oldukları için sevin.

Size bir şeyler söylemek istediğinde, gerçekten zaman ayıramayacaksanız uygun olmadığınızı ve ne zaman uygun olacağınızı söyleyin.

Çocuklarınızla aranızdaki ilişkide sahici ve içten olun.

Çocuğunuzun korkularını ve negatif duygularını reddetmektense ciddiye alın. Onları yenmesi ve kendi çözümünü bulmasına izin verin.

Zaman zaman onun seviyesine inip onun kuralları ve oyuncaklarıyla oynamak da yararlı olacaktır. Kardeşini kıskanan ve yeni doğan bebekten dolayı geri planda kalan çocuğunuzla yalnız zaman harcamak için çaba göstermelisiniz.

Mutlaka, çocuğunuzun iyi yaptığı bir şeyler vardır. Onu keşfedip, sık sık başarısının altını çizin.

Her zaman onunla konuşurken, yanına çömelerek ya da oturarak ya da onu sizin seviyenize çıkararak, göz kontağı kurularak konuşulmalıdır. Bu daha yakın bir iletişimi sağlayacaktır.

Çabalarının fark edilmesi çocuğun ustalığını arttırır; anne babanın ortaya konulan çabadan etkilendiğini belirtmesi, çocuğun güven duygusunu güçlendirir.

Eşinize ve çocuklarınıza karşı doğrudan ve açık iletişim yollarını kullanın.

Çocuklar sözel olmayan davranışlara karşı çok duyarlıdırlar. Sevgi, çocuklara “seni seviyorum” demekten çok, davranışlarla onları okşayarak belli edilmelidir.

Kaynakça:
Humphreys, Tony. Çocuk Eğitiminin Anahtarı: Özgüven, 2000, İstanbul
Yavuzer, Haluk. Doğum Öncesinden Ergenlik Sonuna Çocuk Psikolojisi, 2011,İstanbul